Taksą notarialną określamy maksymalną wartość kwoty pieniężnej, jaką może pobrać notariusz za udokumentowanie określonej czynności prawnej. Przykładowo za takie czynności, można uznać umowę zobowiązującą do przeniesienia własności nieruchomości, umowę o dział spadku, zrzeczenie się nieruchomości i wiele innych.
Nie wszystkie czynności prawne muszą mieć akt notarialny, jednak czasami z uwagi na dużą wartość np. nieruchomości, strony decydują się na podpisanie umowy notarialnej. Osobą, która ma prawo do zapisywania i tworzeniu aktów notarialnych jest notariusz. Za wykonywanie czynności notarialnych przysługuje mu wynagrodzenie, które jest określane jako taksa notarialna.
W zależności od rodzaju czynności, ich rangi, rośnie wartość taksy. Przykładowo może to być wysoka kwota jeśli przedmiotem czynności notarialnej jest wartościowy przedmiot np. nieruchomość albo akcje. W przypadku nieruchomości taksa wynosi 2% od wartości budynku. Jeżeli umowa została podpisana poza kancelarią, notariusz ma prawo zażądać zwiększenia wynagrodzenia za to. Przy niektórych aktach notarialnych prawnik pobiera 1/2 lub 1/4 wynagrodzenia. Połowę wartości taksy stosujemy np. w przypadku aktu przenoszącego własność lub użytkowanie wieczyste albo umowy zbycia spółdzielczego prawa do lokalu. 1/4 wartości taksy zastosujmy w trakcie umowy o losowanie nagród.
Na wprowadzenie tego typu regulacji zdecydowało się Ministerstwo, które 28 czerwca 2004 roku wydało „Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej”. Są tam dokładnie określone poszczególne stawki, rodzaje, wartości.
Rozporządzenie zostało częściowo uzupełnione poprzez kolejny dokument wydany 16 marca 2010 roku. Taksa notarialna została ustalona na podstawie wartości umów, praw, nieruchomości. I tak przy oddawaniu gruntu w wieczyste użytkowanie, bierze się pod uwagę wartość pierwszej opłaty.
Przy licytacjach lub przetargach bierze się pod uwagę cenę, jaką uzyskano w licytacji albo przetargu. Przy dzierżawie uwzględnia się wartość świadczeń, biorąc pod uwagę czas umowy. Posiłkując się rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości, można dokładną wartość sprawdzić. Zespół ekspertów opracował tabele, które określają kwoty taksy.
Przykładowo, jeśli wartość przedmiotu czynności notarialnej ma wartość do 3000 zł to wtedy taksa ma wartość 100 zł. Notariusz poza taksą dolicza również opłaty, czyli np. podatek VAT od taksy, podatek od czynności cywilnoprawnych, opłatę za wpis do księgi wieczystej, wypis z akt itp.
