Opłata za korzystanie ze środowiska jest formą podatku, którą muszą płacić przedsiębiorcy, zajmujący się określoną działalnością gospodarczą, taka jak np. chów zwierząt, ogrodnictwo, rybactwo, leśnictwo, uprawy rolne itp. Osoby, które wykonują różnorodne zawody medyczne na zasadzie samodzielnej praktyki, również są zobowiązane do regulowania tej należności.
Opłata jest pobierana na podstawie Prawa wodnego z 2005 roku, Prawa ochrony środowiska z 2008 roku oraz Ustawy o odpadach z 2001 roku.
Firmy, które korzystają ze środowiska są zobowiązane do złożenia raportu w Urzędzie Marszałkowskim, gdzie dokładnie wyszczególnią, jakie działania były podejmowane, ile posiadają maszyn, jak duża jest hodowla itp. Razem z nim należy też przedstawić własnoręcznie wykonane obliczenia, jakie to powinny być opłaty. Jeśli przedsiębiorcy tego nie zrobią, muszą liczyć się z możliwością grzywny w wysokości do 10 tysięcy złotych. Opłaty można regulować w sposób kwartalny, półroczny albo roczny – w zależności od konkretnej sytuacji. Marszałek ma prawo dokonać kontroli, czy zadeklarowany stan zgadza się ze stanem faktycznym.
Przedsiębiorcy są zobowiązani regulować opłatę środowiskową jeśli pobierają wodę z własnych studni, składują śmieci, wyprowadzają ścieki do ziemi do wód głębinowych.
W tym przypadku za ścieki uznaje się wodę, która jest odprowadzana z hodowli zwierząt, wody chłodnicze, roztopowe, opadowe, a także inne rodzaje wykorzystanej wody. Podatek płacą też osoby, które w swojej firmie wykorzystują samochody ciężarowe, osobowe albo maszyny rolnicze. W takim wypadku uznaje się, że samochody i maszyny wprowadzają do środowiska szkodliwe gazy i pyły. Oczywiście istnieją wyjątki w przypadku których przedsiębiorcy starają się o zwolnienie z opłat.
I tak osoby, które wprowadzają do ziemi ścieki, aby je rolniczo wykorzystać, wody zasolone w minimalnym stopniu, wody które zostały wykorzystane na potrzeby hodowli ryb – w tych przypadkach mogą się starać o zwolnienie z opłat. Sytuacja jest analogiczna jeśli przedsiębiorstwo prowadzi pobór wody, którą zamierza przeznaczyć na wodną energetykę, wykorzystuje energię wód podziemnych, potrzebuje wodę do rybnej hodowli albo zajmuje się przerzutami wody. W tych sytuacjach również możliwe jest staranie się o zwolnienie z opłat.
Jeśli opłata środowiskowa jest mniejsza niż 200 zł w skali kwartału, a mniej niż 400 w skali roku, również można postarać się o zwolnienie. Jest to duże udogodnienie dla małych przedsiębiorstwo oraz takich, które niedawno zaczęły działalność.
