Odpowiedzialność subsydiarna

W polskim systemie prawnym odpowiedzialność solidarna występuje w wielu dziedzinach, w tym m. in. w prawie podatkowym, karnym czy cywilnym. Ogólnie rzecz ujmując, polega ona na tym, że po stronie zobowiązanej jest więcej niż jedna osoba (podmiot).

W przypadku prawa cywilnego, odpowiedzialność solidarna jest uregulowana w kodeksie cywilnym. Strona zobowiązana jest tutaj nazwana dłużnikiem. Natomiast osoba lub podmiot, który żąda spełnienia świadczenia jest określony jako wierzyciel.

Odpowiedzialność solidarna występuje, gdy w stosunku prawnym jest co najmniej dwóch dłużników. Wierzyciel ma prawo domagać się oddania długu zarówno od wszystkich zobowiązanych, od kilku z nich, jak i od każdego z nich z osobna. Istotne jest jednak to, że wierzyciel musi przyjąć zwrot świadczenia od jakiegokolwiek z dłużników. Nawet jeżeli domagał się spłaty nie od tego dłużnika, lecz od innego. Powyższe regulacje prawne dotyczą np. wspólników spółki cywilnej. Należy pamiętać, że odpowiedzialność solidarna ma miejsce tylko wtedy, gdy jest to wyraźnie określone w przepisach prawnych lub jeśli taka ewentualność została zapisana w stosownej umowie.

Istnieje także odpowiedzialność solidarna małżonków. Oboje małżonkowie ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania, które były zaciągnięte przez jednego z nich, jeżeli wynika to z zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny. Małżeństwo odpowiada za długi nie tylko majątkiem wspólnym, ale również swoimi majątkami osobistymi. W takiej sytuacji odpowiedzialność solidarna nie wygasa ani w przypadku ustania małżeństwa ani w momencie jego unieważnienia. W szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może wyłączyć odpowiedzialność solidarną małżonków. Nigdy nie może to nastąpić na mocy porozumienia między mężem i żoną.

Na podstawie stosownej umowy może powstać tzw. odpowiedzialność solidarna inwestora i wykonawcy za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy. Odpowiedzialność inwestora powstaje wyłącznie wtedy, gdy wyrazi on zgodę na zawarcie umowy z podwykonawcą. Należy pamiętać o tym, ze podwykonawca nie musi mieć umowy o roboty budowlane. Może pracować na podstawie np. umowy o dzieło, a zasady o odpowiedzialności solidarnej będą obowiązywać. Jednak, zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, umowy podpisane z wykonawcą przez dostawcę urządzeń i maszyn koniecznych do wykonania robót budowlanych lub z dostawcą materiałów budowlanych nie mają charakteru umów o podwykonawstwo.

W polskim prawie zawarto również normy dotyczące odpowiedzialności solidarnej za szkodę. Odpowiedzialność ta ma zastosowanie wobec współsprawców przestępstwa.

W prawie podatkowym istnieje instytucja odpowiedzialność solidarna za zobowiązania podatkowe. Organ podatkowy ma prawo domagać się uiszczenia podatku w całości lub w części od wszystkich zobowiązanych, od każdego z osobna lub od kilku z nich. Organ ten ma obowiązek wydać wtedy tzw. decyzję wymiarową. Do odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe może zostać pociągnięta także osoba trzecia, jeżeli uzyskuje ona korzyści z dochodu albo majątku podatnika, inkasenta, płatnika