Angielski jest obecnie jednym z najbardziej rozpowszechnionych języków — w stopniu komunikatywnym posługuje się nim około 23% światowej populacji. Dlatego też zawód tłumacza języka angielskiego jest obecnie tak popularny. Zobacz jak nim zostać, jakie warunki musisz spełnić i jak wyglądają kolejne etapy kształcenia.
Wymagania stawiane przed kandydatami na tłumaczy przysięgłych
Tłumacz przysięgły języka angielskiego to obecnie bardzo popularny kierunek kariery, jednak uzyskanie odpowiednich uprawnień wiąże się ze spełnieniem kilku koniecznych kryteriów. Każdy chcący dołączyć do grona tłumaczy, niezależnie od wybranego języka, musi spełnić najpierw szereg warunków, określonych w ustawie o zawodzie tłumacza przysięgłego będącej w mocy od 27 stycznia 2005 roku.
Warunki podstawowe
Wszyscy ubiegający się o to stanowisko muszą spełniać następujące kryteria:
- znajomość języka polskiego i wybranego języka obcego
- niekaralność
- posiadanie obywatelstwa polskiego, kraju członkowskiego UE, Konfederacji Szwajcarskiej, EFTA lub innego państwa — na zasadach wzajemności
- ukończenie wyższej uczelni — tytuł magistra lub równorzędny w przypadku obywateli innych państw
- posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych
- uzyskanie pozytywnego wyniku z egzaminu państwowego
Jakie studia wybrać
Warto w tym miejscu także wspomnieć, iż zazwyczaj w tym przypadku wybierane studia filologiczne nie do końca pozwalają przygotować się do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego, a już na pewno nie wystarczą do zdania egzaminu — brak na nich specjalistycznej terminologii, jak np. technicznej czy urzędowej oraz zagadnień prawnych, czy ekonomicznych. Dziedziny te można opanować dzięki prawniczym studiom drugiego stopnia, kształcącym właśnie w tym kierunku. Przydatna jest także wiedza o gospodarce, finansach i prawie krajów posługujących się urzędowo wybranym przez kandydata językiem. Z terminologią i składnią języka prawniczego pozwoli zapoznać się także czytanie ustaw i kodeksów.
Zdanie egzaminu i spełnienie wszystkich pozostałych wymagań zwieńczone jest złożeniem ślubowania przed Ministrem Sprawiedliwości i wpisem na listę tłumaczy przysięgłych.
Egzamin państwowy
Jak wyżej wspomniano, każdego potencjalnego tłumacza czeka sprawdzian znajomości danego języka i ogólnych umiejętności przekładu dokumentów. W tej części tekstu przyjrzymy się mu dokładniej.
Jak przystąpić do egzaminu
Aby móc podjąć się próby zdania egzaminu na tłumacza przysięgłego, trzeba złożyć odpowiednie podanie w formie pisemnej na adres Ministerstwa Sprawiedliwości (formularze dostępne na jego stronie).
Termin przeprowadzenia egzaminu jest ustalany w zależności od ilości nadesłanych wniosków przez przewodniczącego Komisji i kandydaci są o nim informowani do 21 dni przed wyznaczoną datą. Gdy ma się już ustalony termin, wymagane jest jeszcze wniesienie opłaty egzaminacyjnej w wysokości 800 złotych na konto Ministerstwa.
Ważne w tym miejscu jest także to, iż do egzaminu można przystąpić jeszcze przed spełnieniem wszystkich wymagań, np. uzyskaniem obywatelstwa lub dyplomu uczelni wyższej. Wpisanie na listę tłumaczy przysięgłych nastąpić może jednak wyłącznie po spełnieniu wszystkich warunków.
Przebieg egzaminu
Egzamin jest dwuczęściowy — pisemny i ustny — i odbywa się przed Państwową Komisją Egzaminacyjną.
Część pisemna obejmuje tłumaczenie dwóch tekstów z języka polskiego na obcy oraz dwóch z obcego na polski. Zakres zagadnień obejmuje tutaj m.in. świadectwa pracy, teksty o charakterze ekonomicznym, wyroki sądowe lub fragmenty ustaw. Aby zaliczyć tę część, trzeba zdobyć minimum 75% punktów. Pozytywny wynik pozwala na podjęcie się części ustnej.
W części ustnej na kandydata czekają dwa zadania: tłumaczenie tekstów pisanych (a vista) z języka obcego na polski oraz ze słuchu (konsekutywne) z polskiego na obcy. Mogą to być m.in. fragmenty przemówień, wypowiedzenia i warunki umów, teksty dotyczące konkretnych zawodów, czy przekazania pełnomocnictwa. Zakończywszy część ustną egzaminu, trzeba cierpliwe czekać na wyznaczony termin i poprosić telefonicznie o podanie wyniku.
Do zdania egzaminu potrzebne są pozytywne wyniki z obu części — niezwykle istotne jest więc rzetelne przygotowanie się do niego. O stopniu jego trudności świadczy dobitnie raczej niska zdawalność, kształtująca się na poziomie 60% (jak było choćby w przypadku języka angielskiego w 2013 roku).
Właściwe przygotowanie się do egzaminu ma ogromne znaczenie także z innego powodu — kolejną próbę można podjąć dopiero po upływie roku od daty poprzedniego egzaminu.
Zawód zaufania publicznego
Każdy tłumacz przysięgły kieruje się w swojej pracy Kodeksem Tłumacza Przysięgłego, przyjętym uchwałą Rady Naczelnej Polskiego Towarzystwa Tłumaczy Przysięgłych i Specjalistycznych TEPIS z dnia 30 czerwca 2011 roku.
Charakter powierzanych im dokumentów oraz poufność zawartych w nich danych sprawia, że obejmuje ich ścisła tajemnica zawodowa. Prowadzą oni także repetytorium, zawierające spis i daty wykonania wszystkich uwierzytelnionych tłumaczeń, a każdy dokument opatrzony jest pieczęcią. Wszystko to sprawia, że profesja ta zaliczana jest do grona zawodów zaufania publicznego.
Obowiązujące stawki
Każdy tłumacz przysięgły świadczący czynności zawodowe na rzecz państwa (na zlecenie Policji, sądów, prokuratury lub administracji publicznej) otrzymuje określone w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 stycznia 2005 roku wynagrodzenie.
Jako podstawowa jednostka rozliczeniowa występuje w nim strona przeliczeniowa — 25 wierszy po 45 znaków, co daje łącznie 1125 znaków ze spacjami. Każda rozpoczęta strona traktowana jest jako pełna, nawet jeśli zawiera jedynie kilka znaków. Tak więc w przypadku języka angielskiego, pojedynczą stronę wyceniono na 23 zł dla przekładu na polski oraz 30,07 zł przy tłumaczeniu na język obcy.
Dodatki do stawek podstawowych
Oprócz tego rozporządzenie przewiduje także dodatkowe formy wynagrodzenia:
- za tłumaczenie ekspresowe (w dniu zlecenia) — zwiększenie stawki podstawowej o 50%
- teksty zawierające frazeologię, terminologię specjalistyczną, pisane ręcznie (z wyjątkiem pisma technicznego), trudnych do odczytania przez uszkodzenie lub zniszczenie części tekstu albo złą jakość — zwiększenie o 25% podstawowej stawki
- za sprawdzenie i poświadczenie tłumaczenia pisma sporządzonego przez inną osobę — 50% stawki podstawowej
- za sprawdzenie i poświadczenie odpisu sporządzonego przez inną osobę — 30% podstawowej stawki
- za tłumaczenie ustne — stawka podstawowa, zwiększona o 30% (lub nawet podwojona w trybie przyspieszonym) za każdą godzinę obecności tłumacza.
Działalność komercyjna
Nie można przy tym zapominać, iż podane stawki nie dotyczą działalności komercyjnej tłumacza przysięgłego — zarobki z działalności prywatnej ustala on indywidualnie z klientem komercyjnym, jednak podstawową jednostką rozliczeniową zawsze pozostaje strona przeliczeniowa. Przykładowe komercyjne cenniki można znaleźć na stronach biur tłumaczeń.
Podsumowanie
Profesja tłumacza przysięgłego wiąże się z licznymi wymaganiami i potrzebą ciągłego rozwoju. Wciąż jednak jest to zawód przyszłościowy i warto rozważyć go jako potencjalną ścieżkę kariery.
