Absencja pracownicza to nieobecność w pracy. Może być usprawiedliwiona lub niesprawiedliwa, wynikać z różnych przyczyn, zawsze powoduje zmniejszenie rzeczywistego czasu pracy.
Główne przyczyny absencji pracowniczych
Absencje pracownicze regulują przepisy Kodeksy Pracy. Każdemu pracowników przysługuje określony limit dni wolnych od pracy.
- Urlop wypoczynkowy – każdemu pracownikowi zależnie do stażu pracy, przysługuje rocznie 20 lub 26 dni urlopu. Pracownikom, których staż pracy nie przekracza 10 lat przysługuje 20 dni urlopu, a pracownikom, których staż pracy przekracza 10 lat – 26 dni urlopu. Pracownik, który podjął prace pierwszy raz, nabywa prawo do urlopu w danym roku kalendarzowym, z upływem każdego miesiąca, w wymiarze 1/12,czyli około 1 i 2/3 dnia na miesiąc. Do stażu pracy wlicza się okres nauki. Szkoła zawodowa to 3 lata stażu, średnia zawodowa 5 lat, średnia ogólnokształcąca 4 lata, szkoła policealna 6 lat i uczelnia wyższa 8 lat. Urlop jest obliczany proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Pracownik może wykorzystać urlop w częściach lub w całości, ale raz w roku musi mieć co najmniej 14 dni nieprzerwanego wypoczynku. W ramach urlopu wypoczynkowego pracownikowi przysługują 4 dni urlopu na żądanie.
- Urlop z tytułu opieki nad dzieckiem- przysługuje rodzicom, którzy wychowują dziecko do 14 roku życia. Jego wymiar wynosi 2 dni lub 16 godzin. Może być wykorzystany jednorazowe lub dzielony na godziny. Przysługuje tylko jednemu rodzicowi, nie jest zależny od liczy dzieci.
- Urlop macierzyński – przysługuje zarówno matce, jak i ojcu, jego długość jest zależna od ilości urodzonych dzieci. Wynosi do 20 do 37 tygodni, może być dzielony miedzy obojgiem rodziców.
- Urlop wychowawczy – wymiar urlopu wynosi 3 lata, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 4 roku życia, lub do 18 roku życia w przypadku dziecka z orzeczeniem o niepełnosprawności.
- Urlop bezpłatny – pracownik może go otrzymać za zgoda pracodawcy, za ten okres nie otrzymuje wynagrodzenia.
- Urlop okolicznościowy – przysługuje na okoliczność ślubu, pogrzebu, urodzenia dziecka. Wynosi do 1 do 2 dni.
- Zwolnienie lekarskie z tytułu choroby – przysługuje choremu pracownikowi na czas choroby lub rekonwalescencji. Za ten okres jest obniżane wynagrodzenie. Po 6 miesiącach zwolnienia pracodawca ma prawo wypowiedzieć pracownikowi umowę o prace.
- Zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad dzieckiem – wynosi do 60 dni i przysługuje na dziecko do 14 roku życia. Można go otrzymać w przypadku choroby dziecka lub nagłego zamknięcia żłobka lub innej placówki opiekuńczej.
- Zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad chorym członkiem rodziny – wynosi 14 dni, przysługuje na członka rodziny, któremu nie ma kto zapewnić opieki.
- Nieobecność usprawiedliwiona – przysługuje pracownikowi np. na dzień, w którym oddaje krew.
- Nieobecność nieusprawiedliwiona – to nieobecność, która nie jest zgłoszona pracodawcy lub odbywa się bez jego zgody. Za ten okres pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia. Niestawienie się w pracy bez powiadomienia może być powodem do wypowiedzenia umowy o prace.
Absencje pracownicze – skutki dla pracownika i pracodawcy
Absencja, zwłaszcza nieplanowana i nagła, może być dużym problemem dla pracodawcy. Jeżeli pracodawca wie, że pracownik planuje urlop, może na ten okres ustalić zastępstwo. Gorzej wygląda sytuacja, kiedy pracownik nagle zachoruje, albo postanowi nie przyjść do pracy. W takim wypadku nie zawsze jest możliwe znalezienie zastępstwa, często absencja zaburza funkcjonowanie zakładu. W przypadku, gdy zwolnienie trwa kilka miesięcy, pracodawca musi znaleźć zastępcę, często wiąże się to z dodatkową rekrutacją. Częste nieobecności pracownika, zwłaszcza nagłe i nieusprawiedliwione, mogą być przyczyną obniżenia wynagrodzenia, zabrana premii, a nawet zwolnienia z pracy w trybie dyscyplinarnym. Pracownik, który idzie na zwolnienie lekarskie lub zasiłek opiekuńczy otrzymuje niższe wynagrodzenie, może również stracić obowiązujące w firmie dodatki.
Przyczyny absencji pracowniczych
Absencje, jeżeli nie wynikają z urlopu wypoczynkowego, najczęściej są wynikiem choroby. Badania dowodzą, że na różnorakich absencjach przebywają głównie kobiety. Wynika to z tego, że kobiety w większości przypadków opiekują się dziećmi lub innym członkami rodziny. Często absencja jest wynikiem warunków panujących w zakładzie pracy. Może być spowodowana złymi warunkami pracy, mobbingiem lub złą atmosferą panująca między współpracownikami. Pracownicy w takim przypadku korzystają z częstych zwolnień lekarskich, które motywują złym stanem psychicznym. Nieobecności nagłe, nieusprawiedliwione są domeną mężczyzn, pracujących w dużym zakładach produkcyjnym. Często wynikają z porzucenia pracy lub niedyspozycji, wynikającej ze spożycia alkoholu.
